Σε μια προσπάθεια ανάληψης απόλυτου κοινωνικού ελέγχου από τους κρατούντες, μετά την ανωνυμία των κινητών τηλεφώνων, μπαίνει στο στόχαστρο και η ανωνυμία των ιστολογίων (blogs). Σύμφωνα με χθεσινά δημοσιεύματα, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών προχώρησε σε νέα δίωξη που στρέφεται εις βάρος τεσσάρων εταιρειών τηλεφωνίας, οι νόμιμοι εκπρόσωποι των οποίων αρνήθηκαν να σπάσουν το απόρρητο των επικοινωνιών και να αποκαλύψουν τα στοιχεία κατόχων παροχών που θεωρούνται ύποπτοι για την τέλεση αξιόποινων πράξεων.Πρόκειται για τον ΟΤΕ και τις Forthnet, Hellas On Line (HOL) και Tellas, οι υπεύθυνοι των οποίων κατηγορούνται για υπόθαλψη εγκληματία και απείθεια. Σύμφωνα με δικαστικές πηγές, ερευνάται το ενδεχόμενο αν θα πρέπει ή όχι η ποινική δίωξη να επεκταθεί και προς την πλευρά της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) –που και αυτή είναι στο στόχαστρο, όπως δείχνουν οι παρακάμψεις της- για ηθική αυτουργία στα προαναφερόμενα αδικήματα.
Με βάση καταγγελίες που έφτασαν στη δικαιοσύνη, ζητήθηκε από τις εταιρείες να δώσουν στοιχεία για την ταυτοποίηση των δραστών που κρύβονται πίσω από το απόρρητο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Για να εντοπίσουν τα ηλεκτρονικά ίχνη των καταγγελλόμενων εγκληματικών πράξεων, οι διωκτικές και δικαστικές αρχές επικαλούνται την τελευταία γνωμοδότηση του απελθόντος εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κ. Γιώργου Σανιδά. Παρακάμπτοντας την ΑΔΑΕ, ο κ. Σανιδάς άναψε το πράσινο φως στις διωκτικές αρχές, ώστε να υποχρεώνουν τους παρόχους υπηρεσιών επικοινωνίας να αποκαλύπτουν τα στοιχεία των υπευθύνων των blogs σε περίπτωση τέλεσης αδικήματος.
Η πρώτη αντίδραση κατά της εισαγγελικής γνωμοδότησης ήρθε από την ίδια την ΑΔΑΕ, η οποία διατύπωσε εγγράφως την πλήρη διαφωνία της για την άρση του απορρήτου σε περίπτωση τέλεσης αδικημάτων πλημμεληματικού χαρακτήρα, χωρίς μάλιστα να έχει προηγηθεί η έκδοση βουλεύματος από τα αρμόδια δικαστικά συμβούλια. Οι εταιρείες από την πλευρά τους, επικαλούμενες τον νόμο και θεωρώντας ότι η επίμαχη γνωμοδότηση δεν παράγει δίκαιο και δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, αρνούνται να αποκαλύπτουν αυτά τα στοιχεία. Στο μεταξύ, το τελευταίο δεκαήμερο έχουν κατατεθεί στην ΕΛΑΣ από την Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στο google με το ερώτημα της άρσης του απορρήτου, 250 αιτήσεις για 75 διαφορετικά ιστολόγια.
ΝΟΜΙΚΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ: ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
Σε έρευνα της «Θ» για το θέμα, νομικοί κύκλοι κάνουν λόγο για αντισυνταγματικότητα, αλλά και παγκόσμια πρωτοτυπία σε περίπτωση που η επικοινωνία μέσα διαδικτύου δεν θα εμπίπτει στο απόρρητο των επικοινωνιών! Και προσθέτουν: «Γενικότερα ο κ. Σανιδάς φέρεται να υποστηρίζει στη γνωμοδότησή του ότι δεν υπάρχει καν προστασία απορρήτου στο διαδίκτυο! Ότι δηλαδή καθένας έχει δικαίωμα να βλέπει τα mail μας, να μπαίνει στους υπολογιστές μας κλπ, ενώ ο ίδιος ο Ποινικός Κώδικας ορίζει σαφέστατα ότι οι πράξεις αυτές είναι εγκληματικές!».
Το απόρρητο των επικοινωνιών καταλαμβάνει όμως και τα «εξωτερικά στοιχεία της επικοινωνίας», δηλαδή κάθε δεδομένο που χρησιμοποιείται για την τεχνική επίτευξη μιας επικοινωνίας: από τις διευθύνσεις που αναγράφονται σ’ ένα φάκελο παραδοσιακού ταχυδρομείου, μέχρι τον αριθμό της καλούσας γραμμής που φαίνεται λόγω αναγνώρισης κλήσεων, όσο και το IP number και τα ψηφιακά ίχνη που οδηγούν στην ταυτοποίηση blogger. Το γεγονός ότι τα εξωτερικά στοιχεία της επικοινωνίας καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του απορρήτου των επικοινωνιών και της προστασίας προσωπικών δεδομένων έχει ήδη κριθεί από την ΕΕ με τη θέσπιση της Οδηγίας 2006/24 (υποχρεωτική διατήρηση εξωτερικών στοιχείων επικοινωνίας, με πλήρεις εγγυήσεις προστασίας προσωπικών δεδομένων), αλλά και της Οδηγίας 2002/58, η οποία επιβάλλει στα κράτη-μέλη να μεριμνούν για την παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, τηρώντας κατά το δυνατό την αρχή της ανωνυμίας του. Ο δε IP nymber εμπίπτει στην έννοια των «δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα», κάτι που επιβεβαιώθηκε από την γνωμοδότηση 4/2007 της ομάδας του άρθρου 29 της Οδηγίας 95/46 (εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών ανεξάρτητων Αρχών Προστασίας Δεδομένων). Τέλος, τα εξωτερικά στοιχεία της επικοινωνίας εμπίπτουν στην έννοια της προστασίας του απορρήτου έχει επιβεβαιωθεί από την Γνωμοδότηση 1/2005 της ΑΔΑΕ. Στη γνωμοδότηση αυτή αναφέρεται πλήθος βουλευμάτων βάσει των οποίων κρίθηκε ότι τα εξωτερικά στοιχεία επικοινωνίας εμπίπτουν στην έννοια του απορρήτου (βούλευμα 3998/2004 Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών, 3440/2004 ΣΠ Αθηνών, 347/2004 ΣΠ Χανίων, 26/2004 ΣΠ Καστοριάς, 1208/2004 ΣΠ Θεσσαλονίκης, 2657/2004 Συμβουλίου Εφετών Αθηνών).
Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι η διάθεση των στοιχείων για την ταυτοποίηση bloggers, επιτρέπεται μόνο με τους όρους που επιβάλλει το άρθρο 19 του Συντάγματος: απόφαση δικαστικής αρχής και ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα ή λόγοι εθνικής ασφάλειας. Τα «ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα» που επιτρέπουν την άρση του απορρήτου έχουν εξειδικευθεί με τον Ν.2225/1994 και είναι συγκεκριμένα κακουργήματα. Επομένως, οποιαδήποτε άλλη αστυνομική διαδικασία διερεύνησης και χρήσης δεδομένων που οδηγεί στην άρση της ανωνυμίας, αποτελεί παρανόμως ληφθέν αποδεικτικό μέσο και σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 3 του Συντάγματος «απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρου αυτού (απόρρητο επικοινωνιών), και των άρθρων 9 (ιδιωτική-οικογενειακή ζωή) και του άρθρου 9Α (προστασία προσωπικών δεδομένων).
Τέλος, ας μην ξεχνάμε την αίσθηση που προκάλεσε η υπ’ αριθ. 44/2008 απόφαση του γειτονικού μας Μονομελούς Πρωτοδικείου Ροδόπης, με την οποία κρίθηκε ότι τα ιστολόγια (blogs) δεν υπάγονται στην έννοια του ηλεκτρονικού τύπου.
ΣΧΟΛΙΑ ΤΩΝ BLOGGERS ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΛΑΜΠΡΙΝΙΔΗ
Την αντίθεσή τους σε όσα δρομολογούνται, εκφράζουν οι bloggers. Πλήθος αναρτήσεις μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο, ενώ οι ίδιοι κάνουν λόγο για αντισυνταγματικότητα, για έλλειμμα δημοκρατίας που μας γυρίζει σε άλλες εποχές, για απόπειρα φίμωσης και για μεθοδεύσεις πίσω από τις οποίες πιθανόν να κρύβονται ιδιοκτήτες ΜΜΕ. Οι bloggers επισημαίνουν με νόημα ότι όσα σήμερα επιχειρούνται έρχονται μετά τα γεγονότα του Δεκέμβρη και εντάσσονται μέσα σ’ ένα γενικότερο κλίμα εκφοβισμού και ποινικοποίησης του αντίλογου.
Συνομιλώντας με bloggers της Ξάνθης, μας είπαν ότι είναι εμφανές αυτό που επιχειρείται. Δήλωσαν δε, ότι μετά τις παρελθούσες αποφάσεις που δεν βόλευαν προς την κατεύθυνση που επιχειρείται να δοθεί, αναζητείται μια καταδικαστική απόφαση ώστε ν’ ανοίξει το δρόμο για τη συνέχεια. Έκαναν λόγο για χειραγώγηση, για συστράτευση των Bloggers ενάντια σε όσα επιχειρούνται και τόνισαν ότι οφείλεται να τηρείται η νομοθεσία της Ελλάδας αλλά και της ΕΕ
Θέση στο ζήτημα παίρνει και ο ευρωβουλευτής του ΠαΣοΚ και αντιπρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του ευρωκοινοβουλίου κ. Σταύρος Λαμπρινίδης. Με επιστολή του προς την Ευρωπαϊκή Αρχή Προστασίας Δεδομένων και με ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προτίθεται να θέσει στο ευρωκοινοβούλιο τις επιπτώσεις της γνωμοδότησης Σανιδά στην ασφάλεια και στις πολιτικές ελευθερίες των πολιτών, δηλώνοντας: «Η γνωμοδότηση Σανιδά έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με την ευρωπαϊκή νομολογία επί του θέματος και δείχνει επικίνδυνη άγνοια έως και αδιαφορία για την προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών και των προσωπικών δεδομένων των Ελλήνων πολιτών στο διαδίκτυο. Όλες οι ευρωπαϊκές οδηγίες αλλά και οι γνωμοδοτήσεις των Ευρωπαϊκών Αρχών Προστασίας Δεδομένων είναι κατηγορηματικές ως προς το γεγονός ότι τα “δεδομένα κίνησης” μίας ηλεκτρονικής επικοινωνίας (ποιος επικοινώνησε με ποιον, πότε, από ποια ηλεκτρονική διεύθυνση ή τηλέφωνο κλπ.) αποτελούν προσωπικά δεδομένα και εμπίπτουν ρητά στο απόρρητο των επικοινωνιών. Αυτό δεν θα πει, προφανώς, ότι οι δικαστικές αρχές δεν μπορούν να διατάξουν κατ’ εξαίρεση στον κανόνα και υπό αυστηρές προϋποθέσεις, άρση του απορρήτου για να διερευνηθεί η πιθανή τέλεση σοβαρής εγκληματικής πράξης, όπως επίσης ρητά δηλώνει ο ευρωπαϊκός νόμος. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι το σημείο της κατάργησης του απορρήτου χιλιάδων πολιτών με απλή απόφαση μίας αστυνομίας -και μάλιστα χωρίς ανεξάρτητες διαδικασίες και έλεγχο- καθώς και η εξίσωση κακουργημάτων και πλημμελημάτων, παραπέμπει σε άλλες εποχές και σε άλλα καθεστώτα».
Θοδωρής Μπακάλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου